Door de jaren heen heeft VERS Magazine zowel jong talent als professionals mogen interviewen in de loop van hun carrière. Deze momentopnames van hun loopbaan leverden vaak spraakmakende verhalen op. VERS Magazine blijft benieuwd naar hoe het met ze gaat. In deze editie praten we met de oprichters van animatiestudio Job, Joris & Marieke.
Job Roggeveen, Joris Oprins en Marieke Blaauw vormen samen de animatiestudio genaamd ‘Job, Joris & Marieke’. Na hun succes met A Single Life, die genomineerd werd voor een Oscar in 2015, heeft het trio heel wat meegemaakt. In 2017 spraken wij ze op het Holland Animation Film Festival. Nu, ruim twee jaar later, vertelt Job wat er sindsdien allemaal is gebeurd. Hij kijkt onder andere terug op het leven voor en na de Oscarnominatie, de projecten die het witte doek niet gehaald hebben en hij bespreekt het huidige Nederlandse animatiefilmklimaat.
Het begin Begin 2001 maakten de bijna afgestudeerde ontwerpers en studievrienden Job, Joris en Marieke, kennis met het maken van films. Er was al een beginnende aantoonbare liefde voor film aanwezig in het studentenhuis waar Job en Joris woonden. “We keken heel veel films en series; van The Simpsons tot Scorsese’s tot Jim Jarmusch’s werk. Zo leerden we over diepgang van film en het vertellen van verhalen.” In hun derde jaar aan de Design Academy Eindhoven kregen ze eindelijk de vrijheid om een opdracht in de vorm van een film te maken. Samen begonnen ze met het maken van films vol gestileerde shots en lichteffecten. Al snel merkten ze dat er elementen buiten hun macht om waren: “Het constant veranderende licht, de plotselinge regenval en de acteurs niet kunnen laten doen wat je precies in gedachte hebt zaten ons in de weg.” Hun liefde voor ontwerpen bleef aanwezig: “Daar heb je alles onder controle, want je kan met gemak iets bijwerken en eraan blijven schaven”. De stap naar animatiefilms was dan ook een logische. Tijdens en na hun afstudeerperiode ontdekten ze alle drie los van elkaar de verschillende kanten van het filmmaken. Ook hadden ze een website waar ze filmpjes voor maakten. “We werkten sporadisch samen en vaak op afstand. Nadat we een keer een hele dag met z’n drieën bij elkaar zaten, merkten we dat we op ons best waren als we samenwerkten en sneller knopen konden doorhakken. Zo besloten we samen een studio te starten!” Ze realiseerden zich al snel dat ze samen sterker stonden dan alleen. Dit leidde tot het opzetten van hun studio in 2007. “We merkten dat we alle drie verschillende kennis over de aspecten van filmmaken hadden en vulden elkaar zo aan. Het gevoel dat je verder niemand nodig hebt voor het maken van een film was heel fijn.” Een combinatie van vrij werk en commerciële opdrachten heeft hun in die tijd gevormd, ze maakten filmpjes van 30 tot 40 seconden. In die tijd kwam hun overstap van 2D animatie en stop-motion naar 3D animatie: “We merkten dat we in zo’n 3D ruimte ons ei beter kwijt konden. Ook zorgde het voor een flexibelere en vrijere samenwerking met de klant aangezien benodigde aanpassingen hier en daar makkelijker te maken zijn dan bijvoorbeeld met stop-motion animatie. En zo zijn we langzaam gaan bouwen aan… ja, wat we nu zijn.’’
“We kunnen overal onze stempel op drukken.”
In de aanloop van de Oscars Voorafgaand aan hun grote succes A Single Life (2015), hadden ze de korte animatiefilm MUTE (2013) uitgebracht. “MUTE is de film geweest die voelde als hét startschot voor het soort films dat we nu maken. We kregen de film niet door het Filmfonds heen”. Uiteindelijk lukte het via andere wegen de film voor een klein deel gefinancierd te krijgen, en wisten ze de film tussen de commerciële opdrachten door toch te maken. ‘‘Voor het succes van A Single Life hadden we niet veel succes met financiering. Ik denk dat het vooral kwam omdat je zo’n commissie ook vertrouwen moet kunnen geven in dat je het project tot een goed einde kan brengen. En misschien waren wij nog te onervaren om dat vertrouwen al te krijgen. Bovendien kan ik me ook voorstellen dat ons idee voor MUTE op papier nogal absurd leek. Het kan ook zijn dat er te veel aanvragen waren; je weet het niet.” De rest van de tijd werkten ze aan opdrachten waar ze altijd hun best deden het ‘Job, Joris & Marieke-gevoel’ erin te leggen. En dat gevoel is sindsdien ook herkenbaar gebleven in hun werk. Job meent dan ook: “We kunnen overal onze stempel op drukken.”
Toen A Single Life in 2015 uitkwam en werd genomineerd voor een Oscar voor beste korte animatiefilm, werden Job, Joris en Marieke definitief op de kaart van de Nederlandse animatiewereld gezet. “Het gekke van deze hele situatie was dat het idee van de film uit onze studententijd komt: we werkten aan een schoolopdracht toen de plaat oversloeg, en we vervolgens gingen filosoferen over of de plaat nou oversloeg, of dat wij drieën door de tijd waren gereisd. Dat drie mensen die in hun studententijd met een raar ideetje komen en daarmee bij de Oscars terechtkomen voelt bizar.” Tien dagen voor de Oscaruitreikingen, werden de genomineerden uit de categorie rondgeleid door alle grote animatiestudio’s in LA: “Deze dagen waren onvergetelijk en misschien zelfs toffer dan de avond zelf; dan ben je superzenuwachtig en een beetje champagne aan het drinken, maar van die reis hebben we waardevolle contacten overgehouden.” Uiteindelijk ging de Disneyfilm Feast (2014) ervandoor met de Oscar. “Ik denk dat het voor Europese animatie vooral heel lastig is om die concurrentie met grote bedrijven zoals Pixar aan te gaan. Vooral als je zo klein bent als wij. Maar je hebt ook een heel ander publiek dat meer behoefte heeft aan indie-animatiefilms, en daar proberen wij ook naar te luisteren. En uiteindelijk hebben we A Single Life echt letterlijk met z’n drieën gemaakt. Het geeft wel hoop dat als je zo’n idee voor een film goed uitwerkt, je ook tussen deze grote spelers kan staan.”
Foto: Hollandse Hoogte / Patrick Harderwijk
Ontwikkelingen na de hectiek “Toen we terugkwamen uit LA waren we bang in een zwart gat te vallen; we hadden zoiets absurds meegemaakt en dan ga je ineens weer het dagelijks leven aan.” Voor een zwart gat was er echter maar weinig tijd. Het trio had namelijk meteen al een strakke deadline voor hun film Otto (2015) voor KORT!. Dit was het begin van de uitbreiding van hun studio en een film van 20 minuten genaamd Kop op (2016) volgde al snel.
“Ik denk dat het stoppen van dit project één van de belangrijkere beslissingen in onze carrière is geweest.”
Beetje bij beetje werkten ze toe naar het ultieme doel: een lange speelfilm maken. Toen we ze in 2017 spraken was deze in productie. Een project genaamd De loop der dingen was nog in zijn beginfases, maar is zoals we nu weten niet uitgekomen. Ze zaten in de laatste fase van het ontwikkeltraject van de Oversteek, maar kwamen niet door de laatste ronde. Desalniettemin hadden ze de mogelijkheid om dankzij de steun van het Filmfonds verder te werken aan het script. “We hebben vervolgens zelf besloten het script op een zijspoor te zetten. De voornaamste valkuil was op verhalend gebied: we zaten in een tijdreis-verhaal met een passieve hoofdpersoon. Ik denk dat het stoppen van dit project één van de belangrijkere beslissingen in onze carrière is geweest. De periode heeft ons goed voorbereid op het maken van een toekomstige lange speelfilm en het schrijven van een langere spanningsboog. Dat is nou eenmaal ook onderdeel van films maken; niet alle plannen komen van de grond.” Maar hun succes bleef doorgaan toen ze begin dit jaar een Emmy voor Kop op wonnen. “Dit voelde als een soort bevestiging. Het feit dat we na de Oscarnominatie werk zijn blijven produceren dat ook nog op filmfestivals werd gewaardeerd heeft ons wederom laten realiseren dat we met z’n drieën iets heel bijzonders in handen hebben.”
Momenteel zijn ze bezig met Kop op de serie en gaan met een team van meer dan tien mensen werken. Job noemt het ook hun ‘eerste grote productie’. Hij benoemt ook dat hun vorige ervaringen hier zeker bij hebben geholpen: “We merkten dat het schrijven van de afleveringen van Kop op bijna vanzelf ging en resulteert in een script waar we nu veel vertrouwen in hebben. In dat opzicht is onze onvoltooide lange speelfilm een goede leerschool geweest. En als we uiteindelijk een lange film maken, dan zullen we daar net zo veel vertrouwen in hebben als we nu hebben bij het maken van Kop op de serie.”
Toekomst van animatie In 2017 deed het Filmfonds een uitspraak meer aandacht te willen schenken aan animatie in Nederland. Volgens Job hebben ze zich aan die belofte gehouden: “Ik merk om me heen dat er grotere projecten van de grond zijn gekomen en er meer geld in wordt geïnvesteerd.” Over de toekomst van animatie in Nederland hoopt hij op een klimaat waar ze meer animatiestudio’s hebben die lange films of series kunnen maken. “Als je kijkt naar begin 2000 was er nog geen sprake van lange animatiefilms, er bestonden alleen maar makers van korte films. Het is ver vooruitgekeken maar het zou tof zijn als we uiteindelijk als Europa sterk kunnen staan tegenover Amerika. Maar de eerste stap wordt momenteel al gezet door uitkomst van lange animatiefilms.”
Tekst: Elisa van Wijk Foto: Viking Film
Bekijk hieronder de film A Single Life en de trailer van Kop op!
