De Stem van... Jan Hulst

Ambities voor een speelfilm? Die heeft hij wel, maar voor haast is nu even geen tijd. Jan Hulst (33) heeft weer genoeg op zijn bordje. Deze weken werkt hij aan de regie van het stuk ‘Geld voor Goud’ in Theater Bellevue en schrijft hij aan zijn stuk voor Toneelgroep Oostpool, waar hij sinds dit jaar met zijn vaste schrijfpartner Kasper Tarenskeen deel uitmaakt van het artistieke hart. Hun eerstvolgende show, vertelt Jan, gaat over een meisje dat in Amerika NASCAR-racer is. ‘’Een soort Max Verstappen. Nadat het uit is gegaan met haar vriendje zet ze het op een zuipen en heeft ze een one-night stand met een cabaretier. Juist op het moment dat die vent in een keiharde identiteitscrisis zit – zijn racistische en vrouwonvriendelijke grappen werken niet langer – raakt ze zwanger van hem. Belooft een leip drama te worden.” 

Jan, waar haal je de inspiratie vandaan?
“Dat gaat heel gevoelsmatig. Zowel in mijn werk met Kasper als met Jim. In eerste instantie is het heel simpel: we willen het onderwerp gewoon leuk of interessant vinden. Inspiratie voor zo’n onderwerp halen we uit onze omgeving. Voorstellingen ontstaan niet uit een politieke agenda, maar uit indrukken die we opdoen over generatiegenoten, vrienden en de problemen waar mensen momenteel mee worstelen. Die vertalen we naar personages, en die personages staan in ons werk altijd centraal. De uitdaging is om weirde types te vinden en die begrijpelijk te maken.”

Als maker verdiende Jan zijn sporen tot dusver vooral in het theater, maar bekender werd zijn werk toen een meneer de vraag kreeg gesteld waar hij nou eigenlijk van moest huilon. Het typetje Harco was geboren, een hyper-nuchtere praatgraag met altijd een blauw jack aan, gespeeld door Jans vriend en vaste acteur Jim Deddes. Uit het succes vloeiden de afgelopen jaren de VPRO-webseries JOARDY SEASON en JOARDY SITCOM voort. 

We spreken Jan op een goed moment, want het vervolg op de web-serie is in de maak en belooft bijzonder leuk te worden. Jan: “Als dit lukt, wordt het ’t beste wat we tot nu toe gemaakt hebben. Ik ben echt heel blij met de ideeën die er nu liggen.” 

Valt er voor jezelf inmiddels een lijn te ontdekken in die ideeën? Waar schrijf jij vooral over?
''Als schrijver vind ik het interessant om iets kleinmenselijks naast een heel grote gebeurtenis te zetten. Stel je bijvoorbeeld iemand voor die midden in de Tweede Wereldoorlog zit, maar alleen maar kan denken aan de vrouw die het net met hem heeft uitgemaakt. Ik vind het vaak grappig om dat hyperpersoonlijke te combineren met een wereldgebeurtenis. Met het toneelstuk Scheeps-horeca creëerden we bijvoorbeeld een verhaal van drie naïeve millennials op zoek naar peper en avontuur. Halverwege het stuk schakelen we opeens over naar het jaar 1612, bevinden ze zich op een VOC-schip en zijn ze plots medeplichtig aan genocide. Zware onderwerpen, die op de een of andere manier bij mij vaak uitpakken als comedy.”

Die humor wordt geregeld ‘eigenzinnig’ genoemd.
''Klopt. Vaak wordt gezegd dat we ‘eigenzinnige’ of ‘absurde’ comedy maken. Maar eigenlijk is dat nooit onze insteek. Ik zou mezelf nooit als comedyschrijver zien, we nemen de onderwerpen waar we over schrijven namelijk bloedserieus. Ik ben ervan overtuigd dat het alleen grappig wordt als je het serieus neemt. Grappig doén is de hel.”
 
Hoe komt het dan dat mensen jullie werk als ‘absurd’ ervaren?
“Voor veel mensen zijn de dingen waar wij over schrijven absurd, terwijl ze volgens ons gewoon aan de hand zijn. Een goed voorbeeld daarvan is de Amsterdamse reclameyup uit de eerste aflevering van JOARDY SEASON. Mensen noemen dit absurde humor, terwijl ik dagelijks met dat soort types op mediakantoren zit. Al zijn teksten zijn letterlijk dingen die tegen ons gezegd zijn. Als je het letterlijk vertaalt, wordt het blijkbaar ineens heel grappig. Mensen zeggen de hele dag door grappige dingen, dus als je een beetje goed oplet en de domme dingen die mensen zeggen serieus vertaalt, krijg je comedy.’’

Je werkt bijna altijd samen met Jim en Kasper. Hoe belangrijk zijn vaste partners voor jou?
“Essentieel. Ik werk blijkbaar altijd met iemand samen. Ik heb iemand nodig die mij inspireert en met wie ik als klankbord kan werken. Ik weet niet of ik zonder hen veel uit m’n klauwen had gekregen, want aan het begin had ik niet zoveel authentieks te melden. Ik speelde meer regisseurtje dan dat ik het daadwerkelijk was. Ging ik in de toneelbibliotheek een beetje Schiller zitten lezen. Het was wel duidelijk dat ik toen nog helemaal niet mijn eigen stem als maker had gevonden. 

Kasper en Jim ontmoette ik al op de toneelschool. Plots ontstond er een clubje jongens die allemaal wel intelligent waren, maar het niet tof vonden waar ze mee bezig waren. Met deze boys had ik voor het eerst het gesprek dat iedere leerling zou moeten voeren. In plaats van te bedenken wat de leraar leuk zou vinden of wat werk zou opleveren, vroegen we elkaar: ‘wat willen wíj maken?’ 

Nu ben ik niet meer regisseurtje, maar gewoon Jan die met Kasper of Jim iets maakt. Het begint met een paar mensen die enthousiast reageren op gezamenlijke ideeën. Bij anderen vraag ik me soms nog wel steeds af: hoe kan je nou leuk vinden wat je aan het maken bent?”

Dat heb je eerder gezegd. Je zei toen dat te veel mensen ‘maken vanuit angst.’
“Ik vind dingen pas tof of interessant als ik voel waar het idee vandaan komt. Ik moet zien of begrijpen waarom mensen het hebben willen maken. Ik wil merken dat er ziel in is gestopt. Bij heel veel shows, films en series mis ik die ziel. Of je het nou tuttig of grof maakt, maakt niet uit. Maar als maker moet je de verantwoordelijkheid nemen voor het gevoel dat je er van jezelf in legt. Maak je iets wat je zelf maar medium vindt, waarom zou je daar dan andere mensen naar laten kijken?’’

“Haha, dat is een goeie vraag. Ik kan nu alleen maar aan Jim denken. Normaal gesproken is hij er voor de gevatte antwoorden. Kijk, Jim is de briljante gast, ik ben de jongen die ernaast zit met pen en papier en de quotes opschrijft. Als Jim en ik bij elkaar zitten, zou je denken dat het een gekkenhuis is. Soms zijn we een uur lang alleen maar voicemails tegen elkaar aan het roepen.”

“Knettergek.”

“Ja, voor mij wel. Hij kan echt verschrikkelijk goed naar mensen kijken. Jim is vooral een feest om omheen te hangen. Ik zit bij hem constant in een JOARDY film. Mijn enige job is om op het juiste moment pen en papier klaar te hebben en een lijstje van hem bij te houden. Hij is vervolgens alweer bij de volgende grap, maar ik heb het dan allemaal bewaard.”

“De serie moest een soort Waar is Wally-boek worden, waarin Harco, ons favoriete personage, steeds weer op een andere manier in het verhaal opduikt. De grap was dat Harco er steeds op een bepaalde manier inkomt. Het leuke van Harco is namelijk dat hij geen context heeft. Je moet geen backstory voor hem willen schrijven. Ondertussen leer je hem per aflevering toch een beetje beter kennen, en wordt het personage steeds wat dieper. Per ongeluk kwam er toch een soort dramalijn in de serie.” 

Seizoen 2 wordt volgens Jan overigens heel anders. “Het wordt meer een lineair verhaal, waarin we duidelijk maken dat de losse afleveringen uit seizoen 1 helemáál niet op zichzelf stonden – een kloppend verhaal dus. Maar eigenlijk is dat ook vooral een grap.”

“Ik wil mijn aandacht beter verdelen, meer gefocust zijn, en vooral liefdevolle aandacht blijven steken in wat ik maak. Voor mij en veel andere regisseurs is het moeilijk om drie maanden lekker aan één project te zitten. Zelf vind ik het extreem moeilijk om scheidsrechter te zijn van mijn agenda. Ik ben voor mijn gevoel dan ook veel te veel bezig met regelen. Dan ben je een halfjaar verder, heb je geen enkele afspraak gemist, maar heb je je nog geen drie dagen achtereen kunnen concentreren. Mijn droom is dat ik kan zeggen dat ik net twee maanden lang ergens in een huisje in Frankrijk aan een stuk heb zitten werken… man. Momenteel zijn mijn dagen vooral gevuld met zoom-gesprekken en business. Ik ben op een punt gekomen dat ik me niet meer zorgen hoef te maken of ik wel werk heb, maar wel over of ik het ook daadwerkelijk goed blijf doen. Het gevaar is dat je onzorgvuldig wordt.”

Voor onzorgvuldigheid waakt de regisseur, maar met de fantasie zit het wel goed. “Nu we in Arnhem zitten, heb ik wel stilletjes de ambitie om een voorstelling over Vitesse te maken en in de Gelredome te knallen. Stoppen we een paar van die oude lokale helden met een rol in het stuk.’’

‘’Precies! Hoe hard zou het zijn om Nicky Hofs een hoofdrol te geven in een voetbaldrama in de Gelredome? Of een speelfilm? Ik wil in dat geval Henk ten Cate gaan overtuigen om detective te gaan spelen. Volgens mij hebben we dan een landelijke hit. Hoeven mensen niet langer naar Johan Derksen te kijken in het theater, maar naar Henk ten Cate als detective, regenjas aan, in één of ander True Crime-drama. Dat zou toch hard zijn?’’

Tekst: Benne van de Woestijne
Illustraties: @studiopesien nav foto door Hans Boddeke