Vergroot je impact met film

De documentaire Shadow Game ging in april in première op het Movies That Matter Festival in Den Haag. Deze vertelt het verhaal van tien kindvluchtelingen, waaronder de 15-jarige SK uit Afghanistan, de 14-jarige Mohammed uit Syrië en de broers Jano (18) en Shiro (15) uit Syrisch Koerdistan. Shadow Game is een transmediaal project, wat naast de lange documentaire nog bestaat uit een serie korte follow-up docu’s van een half uur, een impactcampagne, een adventure spel, een ‘bescherm kinderen op de vlucht’-manifest en de multimedia tentoonstelling ‘A New Beginning’, in samenwerking met fotograaf Cigdem Yuksel. ‘The game’, noemen jongeren hun tocht die ze over de grenzen en in de schaduwen van Europa afleggen, per vrachtwagen, trein, over bergen, rivieren en - vooral - te voet.

Het idee voor het project ontstond vier jaar geleden. Maar, al tijdens het filmen schakelden regisseurs Eefje Blankevoort en Els van Driel de hulp van impact strateeg Tina Farifteh in om de impact op kijkers, politiek en beleid te vergroten. “Impact is al vanaf het begin onlosmakelijk met dit project verbonden. Het is één van de redenen dat we de documentaire überhaupt wilden maken”, vertelt Eefje Blankevoort via Zoom. “En dat zit echt in het DNA van hoe Eefje en Els te werk zijn gegaan en dat is een hele andere ambitie dan alleen een film willen maken”, vult Tina Farifteh aan.

Doorbreek het vluchtelingenframe

Impact begint bij de inhoud. “Het belangrijkst vonden we dat we niet weer een zielige vluchtelingenfilm zouden maken. Zo één over gelukszoekers of zielige slachtoffers. Nee, we werkten met stoere, leuke kids die door hun omstandigheden genoodzaakt waren deze heftige reis alleen te maken”, legt Eefje Blankevoort uit. “We moesten hun verhaal dus ook vanuit hun perspectief vertellen, met hen samen, met hun beeldmateriaal en in hun taal”, vertelt ze. Daarom gebruiken ze materiaal dat de kinderen zelf filmden op hun telefoon, haalden ze video’s van hun TikTok-pagina’s en volgden ze hún tocht. “En toch liepen we er in de montage vaak tegenaan dat we ergens toch weer een zielig muziekje onder zetten of het zielige, zware verhaal eruit pikten. Zo hardnekkig is dat vluchtelingenframe, dus. Daar moesten we op elk moment voor waken.”

Volgens de makers is het namelijk echt tijd dat we op een andere manier naar deze groep mensen gaan kijken. Shadow Game probeert daarom door middel van een nieuw narratief in de film en alle andere middelen die ze inzetten, zoals foto’s, het manifest, follow-up films en flyers na afloop van vertoningen, mensen mee te blijven trekken in het grote verhaal. “Documentaires zijn in sommige opzichten nog heel niche, maar een fototentoonstelling in de openbare ruimte, bijvoorbeeld, is veel toegankelijker”, licht impact strateeg Farifteh toe. “Zo zoeken we verschillende middelen en haakjes om steeds weer nieuwe doelgroepen te bereiken.’’ Multimediaal produceren wordt door veel omroepen nog niet gepraktiseerd, ondanks dat makers in dit snel veranderende medialandschap nóg beter hun best moeten doen om de aandacht van de kijker te behouden en hen te engageren. Met hun partner KRO-NCRV zien ze gelukkig beweging in de ontwikkeling en veel steun om de grenzen te verleggen in omroepland.

Onderneem actie

Wat kan jij doen? Je kunt de manifestatie ondertekenen, Facebook posts en acties delen of naar politici tweeten, je geld doneren aan door de makers geselecteerde organisaties of je tijd geven door zelf vrijwilliger te worden. “Het allerbelangrijkste is dat een oplossing tastbaar en concreet gemaakt wordt voor mensen”, licht regisseur Blankevoort toe. “Je kunt na het zien van een heftige film namelijk een biertje gaan drinken of je kop in het zand steken, maar je kunt ook iets gaan doen, want die kinderen hebben je hulp nodig.”

Ze organiseerden al een vertoning voor mensen die op allerlei vlakken met kindvluchtelingen te maken krijgen, zoals VluchtelingenWerk Nederland, de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) en Internationale Schakel Klas-scholen (ISK), waar veel kinderen terechtkomen. Na het zien van de film had een medewerker van de IND meer belangstelling voor de kinderen zelf. ‘’Hij keek al gauw niet meer sceptisch en wilde weten wie ze waren en waar ze vandaan kwamen’’, vertelt Blankevoort lachend. En dat is belangrijk, want de vaak zo verguisde groep, jonge, mannelijke, vluchtelingen, kan wel een nieuw imago gebruiken. “Met zo’n film kunnen vluchtelingenwerkers, docenten, ambtenaren etc. wel weer een paar jaar vooruit wat betreft empathie voor deze groep”, vult Farifteh aan.

“Je kunt na het zien van een heftige film een biertje gaan drinken, maar je kunt ook iets gaan doen, want die kinderen hebben je hulp nodig.”

En dit is pas het begin. Behalve de lancering in de bioscoop in juni, wordt de politiek nog wakker geschud met acties tijdens Wereldvluchtelingendag, start na de zomer het educatietraject in samenwerking met Movies That Matter, worden er met partners screenings georganiseerd in heel Europa, gaat de multimedia tentoonstelling ‘A New Beginning’ op reis, worden er workshops georganiseerd met jongeren op de ISK’s, zendt de KRO-NCRV de film in het najaar uit, gaan de makers de hort op met het manifest, willen ze deze zomer nieuwe mensen bereiken op festivals, komen er nieuwe follow-up documentaires aan over de Afghaanse SK en Syrische Mohammed en hebben ze met SK grote Europese plannen in het Europees Parlement.

Dat werkt alleen in nauwe samenwerking met alle kinderen waar Eefje en Els al sinds het begin nauw mee in contact staan. De film heeft hen een stem gegeven, controle over hun verhaal en kracht. Kracht die ze nog lang nodig zullen hebben, want ‘het spel’ is nooit voorbij. Zoals Blankevoort in april aan Trouw uitlegde: zodra de kinderen in Nederland zijn aangekomen begint het volgende spel. “Het spel om wantrouwende ambtenaren te overtuigen dat ze de waarheid spreken en asiel moeten krijgen. Een mindgame.”

De documentaire Shadow Game verschijnt 10 juni in de bioscoop en zal in het najaar door KRO-NCRV worden uitgezonden (bekijk hier de trailer). Ondertussen is de fototentoonstelling ‘A New Beginning’ nog tot en met 25 juni op het Mercatorplein in Amsterdam te zien en zijn alle ontwikkelingen te volgen - en het manifest te ondertekenen - op shadowgame.eu.