In gesprek met de genomineerden voor de VERS Awards

ASHGAN EL-HAMUS – BIRDLAND

 

Ashgan El-Hamus studeerde in 2017 af van de Nederlandse Filmacademie. Haar stem als maker velt geen oordeel over de jonge Skye, die in Birdland de grenzen van haar jeugd opzoekt wanneer ze geïnteresseerd raakt in de overgang van meisje naar vrouw. Ashgan biedt een ontwapenend en liefdevol perspectief op de intieme band tussen moeder en dochter, en wat het betekent om vrouw te worden.

‘‘Birdland gaat over Skye die in een woonwagenkamp woont met haar moeder. Wanneer ze voor het eerst ziet dat haar moeder ongesteld wordt, wakkert dit een nieuwsgierigheid in haar aan. Uit de wens om net zo volwassen als haar moeder te zijn, gaat het jonge meisje zelf op onderzoek uit. Als meisje wilde ik zelf altijd juist ongesteld worden en was ik hier ontzettend nieuwsgierig naar, maar in de media wordt menstruatie vaak neergezet als iets dat je niet zou moeten willen. We vinden het vies of onhandig. Ik herken me vaak niet in de ongestelde vrouwen die ik in deze verhalen zie. Daarom vond ik het mooi om een film te maken die menstruatie bejubelt, in plaats van wegmoffelt. Menstruatie is uiteindelijk ook hetgeen dat nieuw leven voortbrengt - een kant die we wel wat meer mogen belichten.’’

 Hoe was het maakproces van de film?

‘‘In eerste instantie had ik het script geschreven waarin Skye een meer observerend en afwachtend personage was. Toen Fay (Vekemans) voorbij kwam met de casting, was ik zo gecharmeerd van haar eigenzinnige en energieke karakter. Ze deed me ook ontzettend aan mezelf als kind denken, dus ik voelde meteen een connectie met haar. Met haar in gedachten heb ik het script toen herschreven. Het was spannend maar ook ontzettend leerzaam om met zo’n jong meisje op de set te werken. Je moet erg vindingrijk zijn in je regie, omdat zich continu onvoorspelbare situaties voordoen. Wanneer je zo in het moment aanwezig moet zijn, maakt dat je uiteindelijk beter in je werk, denk ik. In de montage was de uitdaging voornamelijk om het spel van de kinderen zo natuurlijk mogelijk te doen lijken. Het is een realistische film, dus zodra het zijn geloofwaardigheid verliest is de kijker ook helemaal uit het verhaal.’’

 

‘‘Super leuk, natuurlijk! Van oorsprong ben ik scenarist en ik had hiervoor nog niet veel ervaring met regie. Dit is mijn eerste korte film, dus wat dat betreft ben ik echt een jonge maker. Dat Birdland genomineerd is voor de Awards vind ik een hele eer.’’

 

Ashgan is op dit moment bezig met een televisiefilm die in september op het NFF in première zal gaan. De film gaat over een zoon die uit huis is geplaatst en voor het eerst weer een weekend bij zijn moeder is. De relatie tussen ouder en kind, en de manier waarop wij naar opvoeding kijken, blijft haar boeien. ‘‘Moeders zijn echt een soort superwezens,’’ vindt Ashgan, ‘‘er is maar één relatie die zo intiem en hecht is als die met je moeder.’’

 

MATEO VEGA – ER IS EEN GEEST VAN MIJ

Filmmaker en multidisciplinair kunstenaar Mateo Vega schuwt niet weg van rauwe kritiek op de materiële werkelijkheid en politieke teleurstellingen. Het tweetalige gedicht Er is een geest van mij combineert hij kritiek op de loze beloftes van het neoliberalisme met persoonlijke reflecties op zijn jeugd in Peru. 
 
 

Hoe is het idee voor Er is een geest van mij ontstaan?

 ‘‘Er is een geest van mij begon met die exacte zin die in me opkwam. Ik ben daarmee een gedicht gaan schrijven rondom het idee van de geest als metafoor voor toekomsten of realiteiten die nooit werkelijkheid geworden zijn. Toen ik in Peru was bij een kleine kunstresidentie die ik met vrienden georganiseerd had, werd het idee in mijn hoofd steeds meer een film. Het gedicht fungeert als een persoonlijke lens waardoor we de beelden kunnen bekijken, die gaan over politieke thema’s zoals de loze beloftes van het neoliberalisme en de opkomst van het fascisme. Voor mezelf gaat de geest van een toekomst die niet bestaat meer over dingen die ik als kind verwachtte van de wereld – het politieke vertrouwen en de hoop op vooruitgang. De film heeft me daarom ook de kans gegeven om dit voor mezelf te verwoorden en verwerken. Ik zie dat rouwproces als een beginpunt voor nieuwe toekomsten.’’

 

Kun je meer vertellen over je maakproces?

‘‘Het proces was heel intuïtief. Toen ik in Peru waren mijn gedachten veelal in het Spaans, wat ik toen ook in het tweetalige gedicht verwerkt heb. De film is dus een directe uitdrukking van hoe ik denk: soms in het Spaans en soms in het Nederlands. Hetzelfde geldt voor de beelden, die op drie locaties gefilmd zijn. De eerste locatie was Amerika, een week na de verkiezingen van 2016. In Lima vond ik mijn tweede locatie toen ik van een vriendin hoorde dat er huizen werden afgebrand door pandjesbazen. In Amsterdam heb ik tot slot actief onderzoek gedaan naar tegencultuur en gentrificatie in de veranderende neoliberale stad. Uiteindelijk bleken al deze beelden iets te maken te hebben met politiek beladen, onvervulde toekomsten. Tijdens het monteren heb ik mezelf de vrijheid gegeven om nog extra beelden bij te schieten. Dit was misschien wat minder efficiënt – ik heb het project af en toe ook compleet laten rusten – maar hierdoor had ik wel de mogelijkheid om tussendoor goed te reflecteren op wat de film nog nodig had. Dit werkte uiteindelijk zo fijn dat ik het mijn volgende projecten ook zeker meeneem.’’ 

 

‘‘Ik ben al een tijd lid van VERS, dus het was een no-brainer om de film in te zenden voor de Awards. Ik heb al mijn films tot nu toe ingezonden naar VERS, dus ik vond het leuk om dit ook met Er is een geest van mij te doen.’’
 
 Mateo is op dit moment bezig met de productie van een korte film genaamd Ring, Center, Mall. In dit project combineert hij 16mm- en 3D beelden van moderne stedelijke infrastructuur met poëzie en muziek, in een kritische reflectie op de betekenis van verval, vernieuwing en gefaalde politieke beloftes. Meer lezen over Mateo’s werk? Hoofdredacteur Valérie sprak hem in februari over zijn nominatie voor het IFFR.

MISCHA DOLS – FLORA

Mischa Dols studeert aan de Sint-Lukas kunstacademie in Brussel. Hier maakte hij al verschillende korte films en installaties, waarbij hij de intermedialiteit van cinema en andere kunstdisciplines onderzocht. Compleet met een flinke dosis humor nodigt Flora de toeschouwer uit om na te denken over de rol van onze lichamen in de digitale werkelijkheid. 

‘‘Flora gaat over Adam en zijn collega’s die op de planeet Venus heen en weer bewegen tussen de verleidingen van virtual reality simulaties en een dystopische fysieke werkelijkheid. Het is een absurdistische film waarin ik hardop twijfel over wat ik van cinema vind. Enerzijds dompelt cinema je onder in hyperrealisme, ik houd van dat magische gevoel. Anderzijds kan ik me ontzettend storen aan dit leugenachtige karakter van cinema. Ik heb altijd al een fascinatie gehad met het lichaam en diens plaats in het online bestaan. Het spanningsveld tussen het virtuele en het fysieke is iets dat ik in Flora ben gaan onderzoeken.’’

 

Hoe kijk je terug op je maakproces?

‘‘Een aantal samenwerkingen waren erg invloedrijk in het proces. Zo hebben acteurs Koen van der Heijden en Hidde Aans-Verkade, beide ervaren mimespelers, mij uitgenodigd om een manier van acteren te onderzoeken waarbij het lichaam centraal staat. Daarnaast bestond het decor, gemaakt door Sybren Janssens, uitsluitend uit gerecycled materiaal, waardoor de set een bepaald geleefd karakter heeft. Dit contrasteert vervolgens weer met de extreem gelikte cinematografische stijl die ik samen met Idan Dautaker ontwikkelde. Het was ingewikkeld om al mijn twijfels rondom cinema samen te brengen in een montage die nog enigszins coherent was. Er ontbrak een bepaalde handreiking naar het publiek. De grootste doorbraak was uiteindelijk om een korte trailer aan het begin van de film te maken, die de kijker uitnodigt om niet een al te serieuze blik aan te nemen.’’

 

 ‘‘Ik vond VERS altijd een toffe organisatie, dus ik dacht: ik probeer het gewoon. Langzaamaan wordt het me steeds duidelijker wat men tof vindt aan de film, en ook wie mijn publiek is. Dat lijkt vooral uit mensen te bestaan die het net als ik leuk vinden om kritisch over cinema na te denken. Ik betwijfel of mijn film excelleert in één van de categorieën, maar ik ben ook helemaal oké met een film die zich meer in die niche bevindt.’’ 

Mischa werkt momenteel aan zijn masterfilm voor zijn opleiding aan de Sint-Lukas kunstacademie in Brussel. Dit multimediale project zal bestaan uit een combinatie van meerdere video’s en een online blog, waarin hij de aanwezigheid van lichamen in de digitale ruimte verder onderzoekt. Het sci-fi genre blijft hem aantrekken, maar hij zegt vooral plezier te willen houden in het proces, waardoor zijn koers soms drastisch verandert. ‘‘Neem mijn voorspellingen daarom vooral met een korreltje zout.’’

 

JULIA STERRE SCHMITZ – COME HERE, COME HERE

 

Julia Sterre Schmitz is een filmmaker met een ongeremde nieuwsgierigheid naar de constructie van verhalen en associatieve beeldvorming. Dit vertaalt zich naar een typerende brutale, doch openhartige toon in haar films. In Come Here, Come Here wordt de toeschouwer meegenomen in een ontdekkingsreis door verschillende theorieën, beelden en herinneringen omtrent seksueel genot.
 
 

Kun je iets vertellen over jouw film, en hoe het idee ervoor tot stand kwam?

‘‘Come Here, Come Here is een associatieve film over vrouwelijk seksueel genot. Het idee voor mijn film ontstond toen ik bij een evenement over de clitoris in de Tolhuistuin erachter kwam hoe groot de clitoris werkelijk is. Inmiddels is deze informatie wel iets bekender, geloof ik, maar juist door de overdaad aan informatie die online te vinden is, wordt het soms heel ingewikkeld om je er een weg doorheen te banen. Uiteindelijk is seksualiteit één grote zoektocht voor jezelf. Die zoektocht ben ik toen gestart, wat ook gelijk mijn film is geworden. De kijker wordt meegenomen in herinneringen aan mijn seksuele opvoeding, die vervlochten raken met de mogelijkheden waar ik in het heden op stuit. Met humor probeer ik ook een beetje de druk van het onderwerp te halen. Ik hoop dat de film mensen aanspoort om vooral zelf op onderzoek uit te gaan. Het kan namelijk gewoon heel leuk zijn.’’ 

 

‘‘Ik werk altijd het beste door simpelweg te beginnen met filmen, zonder script. In het geval van deze film betekende dat interviews afnemen, de archieven induiken, en direct beginnen met monteren. Ik probeer zorgvuldig te kiezen welke perspectieven ik laat zien, ook al weet ik dat het bij een onderwerp als seksualiteit onmogelijk is om iedereen te representeren. Met de keuze om mijn eigen perspectief in de film te betrekken, maak ik mijn stem als maker heel duidelijk. Zeker omdat seksualiteit zo subjectief is, voelde het passend om daarin juist mijn eigen zoektocht te laten zien. Hetzelfde geldt voor de Hollywood-esque mannelijke voice-over, die op ironische toon vertelt over de grotendeels achterhaalde geschiedenis van vrouwelijke seksualiteit. Door de kijker te tonen dat ik degene ben die deze stem regieaanwijzingen geeft, vertel ik die geschiedenis zelf opnieuw.’’


 Hoe vind je het dat jouw film genomineerd is voor de VERS Awards?

‘‘Via via hoorde ik over de VERS Awards en kwam ik op het idee om mijn film in te zenden. Zelf was ik ook al betrokken bij VERS via ReFresh. Dat is een talentontwikkelingstraject waarbij ik met archiefmateriaal werk. Seksueel genot is een specifiek onderwerp waarvan vaak werd gezegd dat het niet 'past binnen het programma’. Daarom ben ik erg opgewonden dat mijn film zal draaien in een van mijn lievelingsbioscopen: Lab111.’’

 

Julia werkt op dit moment aan een film die de relatie tussen de penis, penishouders en het fallische symbool onderzoekt. Ook blijft ze nieuwsgierig naar de connotaties omtrent vrouwelijke en mannelijke seksualiteit, en wat dit onderscheid vandaag de dag nog betekent.