Waarom je de korte film niet moet onderschatten

Daar sta je, hoofd vol ideeën, hart vol dromen, voor de poort aan het begin van je eerste dag op de filmopleiding. Klaar om je eigen The Godfather (175 minuten), Lost in Translation (102 minuten) of La Dolce Vita (176 minuten) te gaan maken. Vol goede moed en enthousiasme kom je de eerste weken door en is het tijd voor je eerste project. Dat talent in je mag nu echt zonder riem uitgelaten worden. Maar wacht - wat is dit? Maximaal acht minuten? Wat heb je daar nou aan? In die tijd kan je niet eens fatsoenlijk een wereld opbouwen, laat staan alle lagen van je hoofdpersonage volledig onderzoeken.

Ook al zal men bij het woord ‘film’ eerder denken aan de langere speelfilms, moeten de unieke mogelijkheden, troeven en eigenschappen van de korte film niet onderschat worden. Zeker niet door de (jonge) filmmaker. Om deze te onderzoeken ga ik in gesprek met filmmaker Joris Tobé (29) die recent is afgestudeerd aan de HKU met zijn korte film Verwoede Pogingen (22 minuten) waarvoor hij de KNF-award won. Hij is nu volop bezig om samen met producenten plannen voor shorts in te dienen en regisseert daarnaast af en toe een reclame: “eigenlijk een soort korte korte-film”. Iemand wiens hoofd op dit moment dus vol zit met ‘de korte film’.

Wanneer telt een film eigenlijk als ‘kort’? Daar lijkt niet echt een consensus over te zijn: de Academy Awards trekken de grens bij 40 minuten, het Nederlands Filmfonds bij 60 en volgens GoShort is een film niet meer kort als deze langer dan 30 minuten duurt. Joris vertelt zelfs dat veel kleinere festivals alleen inzendingen van minder dan 15 minuten accepteren. Wat in ieder geval wel vaststaat is dat de filmmaker relatief weinig ‘ruimte’ heeft en daardoor in een soort creatieve limitatie wordt gedrukt: je wordt gedwongen om na te denken wat je écht wilt vertellen en wordt aangemoedigd om op een vindingrijke wijze meer te doen met minder. Jonge makers, die toch vaak ambitieus zijn en (te) veel willen, kunnen volgens Joris erg profiteren van het feit dat ze zichzelf zo moeten limiteren en dwingen om keuzes te maken. Doe je dit niet, dan loop je het risico dat je in te weinig tijd te veel probeert te doen waardoor niets echt goed uit te verf komt waarschuwt hij.

Hierdoor is het belangrijk dat goed wordt nagedacht over welk thema’s wel en niet passen binnen dit medium. Een film over de historische ontwikkelingen en impact van de palingvistraditie op Volendam is misschien wat hoog gegrepen wanneer je maar 18 minuten tot je beschikking hebt. Joris vertelt dat hij heeft ontdekt dat het goed werkt wanneer je de thema’s klein en herkenbaar houdt. Zo beschrijft hij een korte film die hij heeft gezien, waarin een vrouw nerveus was omdat ze voor het eerst naar de masseur gaat: “klinkt misschien als een knullig onderwerp, maar ‘t is binnen een kwartier fantastisch uit te werken”. De kracht van de korte film zit hem in de nauwe blik die de kijker gedwongen aanneemt. Hierdoor is de aandacht volledig én scherp gericht op het specifieke onderwerp dat jij als maker probeert aan te snijden.

Een ander belangrijk aspect aan een short is dat er van alles minder nodig is: acteurs, budget, locaties, scriptpagina’s, draaidagen en misschien nog wel het belangrijkste; geld. De gehele crew is kleiner en alle verschillende benodigdheden zijn sneller verzameld. Dit betekent dat het geheel relatief behapbaar is voor de startende maker. Er komt nog steeds veel over je heen als maker; maar het is eerder een goede hoosbui dan de waterval die het zou zijn bij maken van een volledige speelfilm. Maar het maken van een korte film is niet alleen minder overweldigend, het kost ook aanzienlijk minder tijd. Het pad van idee tot color grading kan binnen een aantal maanden bewandeld zijn. Dit alles zorgt dat het maken van een short een nog enigszins overzichtelijke opgave is.

“Het is een zegen om te beginnen met het maken van korte films” stelt Joris. Hij raadt de jonge maker aan om het maken van korte films aan het begin van je carrière te zien als kans om je eigen stijl te ontwikkelen, om te experimenteren en om te ontdekken wat wel en niet werkt. Omdat ze relatief snel ontwikkeld zijn lenen shorts zich uitstekend voor het vinden van jouw unieke talenten als maker. Wees niet bang om iets uit te proberen, om te ontdekken of een shot alleen in jouw hoofd werkt of ook goed op camera te vangen is. “Kijk hoe dingen werken, heb een onderzoekende houding” moedigt Joris aan, en wees niet ontevreden over wat je hebt gemaakt. Zolang je maar door middel van de korte film weer verder bent gekomen in je eigen makerschap.

Het zijn niet alleen jonge filmmakers voor wie het maken van een korte film zeer leerzaam kan zijn vertelt Joris mij. Een flink aantal grote en geliefde films begonnen als producties van niet langer dan 25 minuten (Whiplash, Boogie Nights, Resevoir Dogs, Inland Empire, Bottle Rocket). De gevestigde filmmakers gebruikten de kortere versie die ze eerder hadden ontwikkeld om een idee uit te testen of om te bewijzen aan een studio dat er zeker wel brood in hun filmvoorstel zat. De jonge maker kan haar korte films ook gebruiken om zichzelf te laten zien, om aan te tonen wat ze kan zonder de hulp of bemoeienis van grote producenten of andere geldschieters.

Zie het maken van korte films daarom ook niet als een ‘moetje’ of uitsluitend als het warmdraaien voor het ‘echte werk’. Het kan functioneren als een vergrootglas op een specifiek stukje van onze wereld waar je de kijker in 30 minuten of minder naar mee kunt nemen. Tegelijkertijd is het een fantastische mogelijkheid om je eigen beeldtaal te ontwikkelen, om bekend te raken met de belangrijkste principes van het maken van een film en de kans om speciale verhalen te vertellen in een unieke vorm.

5 tips van Joris Tobé voor het maken van een korte film:

1. Binnen enkele minuten moet het duidelijk zijn wat de arena is waarbinnen het verhaal zich afspeelt, wie de belangrijke personages zijn, wat hun doelen zijn en wat de bron van spanning zal zijn.

2. Je hebt niet de tijd om meerdere personages te leren kennen, houdt de focus bij 1 of 2 personages en werk deze goed uit, de rest van de karakters zijn uitsluitend ondersteunend en hoeven geen grote ontwikkeling door te gaan.

3. Krijg voor jezelf duidelijk wat de kern van de film moet zijn: waar gaat de film over, wat is het thema, en met welk gevoel moet de kijker weglopen. Houd het strikt daarbij en probeer niks extra’s te doen.

4. Bedenk voor jezelf wat het doel is van elke scene: er mag geen filler zijn, elke scene moet ertoe doen. Probeer daarnaast verschillende doelen te combineren en tegelijkertijd te bereiken in één scene: “je moet in weinig bladzijdes veel kwijt”.

5. Je wilt als maker een impact hebben op je kijker, maar je kunt maar zelden de wereld veranderen met jouw korte film. “Verwacht niet dat je de kijker emotioneel ontwricht in 12 minuten, daar is te weinig tijd voor”. Als je dit wel probeert komt het op de kijker al snel geforceerd over. Probeer ze een interessante of vermakelijke ervaring voor te schotelen, dan heb je al veel bereikt.

.
.
.

Artikel door Wout Nordbeck
Illustraties door Olivier Otten - DieOlibol