De tragikomische film Monk van regisseur Ties Schenk en scenarist Roosmarijn Roos Rosa de Carvalho brengt twee debutanten samen. Voor Schenk is het de eerste stap van televisie naar speelfilm (eerder regisseerde ze zes afleveringen van de serie Zwarte Tulp) en voor de jonge de Carvalho is dit haar allereerste featurefilm.
In Monk ontmoeten we een gezin, waarbij alle vier de personages - moeder Maria, vader en kunstenaar Fabian, puberdochter Joni en hypochondrische zoon Monk - als vier eilandjes uit elkaar drijven. Door een ziek familielid zijn ze genoodzaakt om met zijn allen naar Spanje af te reizen, wat bij iedereen een hoop teweegbrengt.
Stopwoordjes en moedervlekken
Het verhaal van Monk ontstond bij Roosmarijn als een project in haar laatste jaar op de Filmacademie: “Ik vond het heel spannend, want het is op veel vlakken een stuk uitdagender dan een korte film. Je moet veel meer aandacht besteden aan bijvoorbeeld dramaturgie en tendens. Tegelijkertijd is het waanzinnig, omdat je daardoor juist de tijd hebt om een personage goed neer te zetten. Ik ken mijn personages vaak beter dan hoe ze in het scenario terechtkomen. Ik ken hun stopwoordjes en hun moedervlekken. Het aha-moment kwam voor mij op de fiets door het Vondelpark. Ineens zag ik een jongetje voor me met hele gevoelige ogen, die in het midden van zijn slaapkamertje de – in zijn ogen gevaarlijke - moedervlekjes op zijn lichaam met rode stift markeert. Na dat beeld dacht ik: ja, het wordt een jongetje en hij is hypochondrisch. Je gaat uitvogelen waarom iemand van dertien hypochondrie krijgt; meestal is het een uiting van een emotie die veel dieper zit. De andere personages zijn daar vervolgens omheen gegroeid.”
Scenarist Mieke de Jong heeft het project als coach begeleid, die Roosmarijn weer koppelde aan producent Marleen Slot. Vervolgens werd het project geselecteerd voor het evenement Schrijfpaleis, waar scenarioschrijvers hun script kunnen laten ‘uitproberen’ door gerenommeerde acteurs en waar een deskundig panel feedback geeft op het script. Daar werd Monk gespeeld door Jeroen Willems en Monic Hendrickx. Regisseur Ties Schenk zag het en was meteen verkocht. Roosmarijn: “Ze is naar beneden gerend en heeft tegen Marleen gezegd: Ik wil deze film hebben. En zo zijn we het proces in gegaan.”
Partners in crime
Ties bleek een ideale partner in crime: “De manier waarop Roosmarijn bijvoorbeeld het karakter Maria heeft geschreven, vind ik erg knap gedaan. Het personage gebruikt heel weinig tekst om zich uit te drukken, maar haar gedrag is heel invoelbaar en begrijpelijk. Die manier van schrijven vind ik de kracht van Roosmarijn. Bovendien kun je echt constructief stappen met haar maken. Het is een ingewikkelde balans voor een nieuwe maker: om je open te stellen zonder jezelf te verliezen. Ze heeft anderen laten meedenken en stond open voor kritiek, terwijl ze toch haar eigen stem kon behouden.” Roosmarijn: “Ties is erg trouw gebleven aan mij als schrijver. Als ze iets wilde veranderen, wat heel normaal is, heeft ze me daarbij betrokken. Het was een erg humane en betrokken manier van samenwerken.”
Die vertrouwensband zorgde er ook voor dat Roosmarijn zeer welkom was op de set: “Dat was heel erg fijn en leuk, maar ik merkte ook dat je moet kunnen loslaten. Je moet durven zeggen: ik vertrouw jou nu, ik leg het in jouw handen. Het schrijven van het verhaal was heel erg puur en organisch, want er was toen nog niks of niemand aan verbonden. Het verhaal moest er gewoon uit bij mij, of het nu gelezen werd of niet.”
Een muur vol Post-its
Het maken van een scenario doet Roosmarijn op een onconventionele en – letterlijk – kleurrijke manier: “Ik maak één muur helemaal leeg, schaf een pak felgekleurde Post-its aan, schrijf er details op en plak dan de muur vol. Dat verzamelen van ideeën kan best traag gaan, maar het daadwerkelijke maken van een scenario verloopt vaak snel. Zo’n muur lijkt dan chaotisch, maar ik snap wat daar gebeurt; ik weet precies wat ik aan het doen ben. Eigenlijk is je brein een soort kast, we slaan er van alles op: geuren, zinnen die indruk hebben gemaakt, het kan van alles zijn. We stoppen het daar in laatjes. De enige truc als je dingen wil vertalen naar film, is om die laatjes open te zetten.” Ties vult aan: “Voor alle makers lijkt het mij belangrijk dat je je bewust wordt van wat je wil vertellen. Vind je stem en vul letterlijk een bureaula met ideeën.”
Tekst: Mathijs Werring
