5 tips van Oscarwinnaar Viola Davis en The Woman King regisseur Gina Prince-Bythewood

Het was bijna onmogelijk op het Toronto International Film Festival (TIFF) een kaartje te scoren voor de première of vertoningen van The Woman King, een historisch epos over de vrouwen van de Agojie, het leger van het Afrikaanse koninkrijk Dahomey. En dat terwijl de film enkele dagen later, toen het festival nog in volle gang was, in de bioscoop verscheen. Daar overtrof het tijdens het openingsweekend zelfs de verwachtingen met miljoenen en wist het de 94% Rotten Tomatoes beoordeling van filmcritici om te zetten in 99% van het publiek. 

Op TIFF gingen hoofdrolspeelster en producer Viola Davis en regisseur Gina Prince-Bythewood in gesprek met schrijver en podcasthost Kathleen Newman-Bremang over de film en hun carrières. Davis won in 2017 een Oscar voor Fences en Prince-Bythewood vestigde haar naam na haar - inmiddels - cult klassieker Love & Basketball (2000), ze regisseerde afgelopen jaren ook Beyond the Lights (2017) en The Old Guard (2020) voor Netflix. 

In het gesprek deden ze uit de doeken hoe The Woman King tot stand kwam en de lessen die ze leerden in hun carrières. Wij zetten enkele van hun belangrijkste lessen voor je op een rijtje.

Het is misschien één van de meer cliché adviezen die er is, maar proberen te voldoen aan andermans verwachtingen, is het volgens Viola Davis écht niet waard. “Ik voldeed niet aan de stereotypen die Hollywood van zwarte vrouwen had”, vertelt ze. “Wanneer ik dan auditie had gedaan, kreeg ik vaak te horen dat ik niet ‘zwart genoeg’ was, niet ‘zwart genoeg’ klonk of juist dat mijn huid te donker was. Wanneer ik hele klassieke rollen binnen sleepte, probeerde ik me dan weer zo wit mogelijk te gedragen en mezelf weg te cijferen. Je verliest dan heel makkelijk uit het oog dat jij gewoon jij bent. Jouw stem, jouw huid, alles wat jou jou maakt. Ik zeg daarom regelmatig tegen mijn jongere zelf: "Je bent geen stereotype, niemand is dat. Viola, je bent genoeg.”

Prince-Bythewood zit vaak tegenover de machtigste mensen in Hollywood die met gemak haar werk kunnen maken of breken. “Dan loop ik binnen met een script of idee en moet ik hen overhalen mij miljoenen te geven. Soms voelt dat, als vrouwelijke maker en zeker een zwarte vrouwelijke maker, alsof ik hen moet overtuigen van mijn waarde als mens”, vertelt ze. “Het kan dan soul crushing zijn om ‘nee’ als antwoord te krijgen. En het is blijft een constant gevecht, maar weet: je bent waardig. En het gevecht is het waard, want als jij het gevecht niet voert, wordt een film als The Woman King nooit gemaakt.” Uiteindelijk heb je maar één ‘ja’ nodig om je droomproject te maken, geeft ze aan. Na anderhalf jaar schrijven, 55 versies van haar script voor Love & Basketball en eindeloos veel meetings met elke keer negatief resultaat, kreeg ze naar eigen zeggen haar ‘lifeline’ van Spike Lee. “Het wil niet zeggen dat er tijdens het proces niet enorm veel tranen vloeien, maar houd vol.”

Dat is namelijk hoe mensen zichzelf gaan herkennen in je film, zegt Viola Davis. “Chaotische, messy personages vinden we soms nog steeds moeilijk te verteren. Maar daar zit wel het goud”, vertelt ze. “De kern van mijn vak als acteur zit in het creëren van een volledig mens. Hun kwetsbaarheid aanboren naar aanleiding van het script. Als acteur moet je er namelijk achter komen waar deze persoon voor leeft, wat ze wil. Dat heet in jargon het ‘super objective’. Als je dat uitgevogeld hebt, ga je graven. Op basis van wat ze nodig heeft, wat zijn haar verlangens? Wat staat er in haar weg die te krijgen? Wat zijn haar herinneringen, haar favoriete kleur? Zo vorm je een mens.” Regisseur Gina Prince-Bythewood voegt daaraan toe: “Mijn missie als maker is hoe ik zwarte vrouwen op het scherm kan krijgen die men kan inspireren en tegenop kan kijken. Met The Woman King gaat het dan over vrouwen die niet alleen heroïsch en badass zijn, maar ook inspireren met hun menselijkheid, diepgang en kwetsbaarheden.”

“Wanneer je met een award in de hand het podium afloopt, nadat je je acceptatiespeech hebt gegeven en op weg naar huis bent, zijn wat mij betreft de twee belangrijkste woorden ‘en nu?’”, begint Davis uit te leggen. “Je moet weer aan het werk en ook al wil je het zo graag, je award mag niet mee de werkvloer op. Doe je dat wel? Dan beschadig je de kunstvorm. Wanneer je de set op loopt, en zelfs op het podium van de award ceremonie, is iedereen namelijk je gelijke.” Ze maakte wel eens mee dat een award letterlijk de set op werd gebracht en ze haatte het. “Omdat je iedereen de kans ontneemt je enige feedback te geven. Terwijl, en excuseer mijn taalgebruik, jouw poep kan ook stinken.” Uiteindelijk gaat het allemaal om je volgende zet. “Je moet blijven creëren. Want het maakt niet uit hoeveel awards je hebt gewonnen, wanneer je aan een nieuw project begint, is het alsof je weer van voor af aan begint. Ook voor mij.”

Het kan er in Hollywood hard aan toe gaan. Tijdens het maken van The Woman King liepen Prince-Bythewood en Davis tegen talloze obstakels en gatekeepers op. “De meeste mensen weten denk ik niet wat er allemaal komt kijken bij het maken van een film”, verklaart Davis. “Ze begrijpen een visie en een pitch. Maar wanneer het op het witte doek verschijnt, gaat het nooit over het proces daar tussenin. Dat deel noem ik ‘het gevecht’. Je moet vechten voor je acteurs, de regisseur, het budget, haar en make-up. Vechten, vechten, vechten. Ik heb zoveel interne littekens van dat gevecht, dat je moet uitkijken dat je ziel voor het project niet ook sterft. Wanneer je dan op het podium je film staat te presenteren tijdens de wereldpremière, is het alsof je aan de frontlinie staat, je eindelijk door de menigte heen bent en het hebt overleefd.”

“Als je dan 60 of 70% trots bent op wat je hebt gemaakt, is het een succes”, besluit ze. “Misschien ging je voor een 10, maar kwam je tot een acht. En weet: dat is goed, want het is beter dan voor een twee gaan en het tot een één redden.”

Ten tijde van het gesprek begonnen de eerste recensies voor The Woman King binnen te druppelen. Maar Davis sprak met zichzelf af ze niet te lezen. “In het verleden was ik daar nog weleens te nieuwsgierig voor, maar het deed me meestal geen goed”, lacht ze. “Dit keer besloot ik standvastig te zijn. Want zoals ik me over dit project voel, het hele maakproces en de ontmoeting met Gina [Prince-Bythewood], dat is magisch. Dat gevoel wil voor mezelf houden. Als ik een filmcriticus de macht geef over mijn gevoel over deze film of daar bevestiging voor zoek, dan is er kans dat het breekt. En de grootste criticus heb ik al in mezelf zitten. Bovendien, om mijn twaalfjarige dochter naast me de film te zien kijken en met tranen in haar ogen tegen me te vertellen hoe trots ze op me is: priceless.”

Tegen het einde van het gesprek haalt host Kathleen Newman-Bremang een beroemde quote van schrijfster Toni Morrison aan: “Zij die bevrijd zijn, moeten andere bevrijden. Als je enige vorm van macht hebt, is het je taak een ander kracht te geven.” Beide vrouwen hebben anderen kansen gegeven en zijn voorbeelden geweest voor generatie van actrices en makers. “Dat zie ik als onze nalatenschap”, reageert Davis. “Het is wat mij de moed blijft geven om een ruimte binnen te lopen. Want ik weet dat niet iedereen die moed heeft of dat gevecht aan wil gaan. Dat komt ook omdat we in een sector van schaarste leven. Er is 95% werkloosheid. Wij zijn geen afspiegeling van de gemiddelde acteur of filmmaker in Hollywood, want die zit thuis. Zonder zorgverzekering en een jaarsalaris ver onder het minimumloon. Wanneer je vanuit die schaarste moet werken, is het dus aantrekkelijk alles te doen wat er op je af komt. ‘Wat wil je dat ik zeg? Wat wil je dat ik doe? Ik doe het.’ Weinig mensen kunnen dan nog dapper en met integriteit een ruimte binnenlopen en luid en duidelijk hun waarheid spreken. "Maar doe het toch", stelt ze. Het succes leidde in eerste instantie namelijk tot veel desillusie: ‘Is dit het nou?’, vroeg ze zich af. Tot ze tijdens een feestje eens naast een levenscoach zat. "Die zei tegen me: ‘Dat komt omdat succes niet het plafond is, Viola. Betekenis hebben en geven is dat.’ Dat betekent dus dat het uiteindelijk over meer moet gaan dan alleen jezelf."