“Ik wil dat mijn beelden voor zichzelf spreken: ‘laten zien’ in plaats van ‘vertellen’.” Zo gaat de visueel ingestelde animator en illustrator Daan Lucas het allerliefst te werk. In zijn speelse debuutfilm Vivarium neemt hij de kijker mee in een ouderwetse sprookjeswereld, maar wél een met een twist.
Na zijn succesvolle afstudeerfilm over de geschiedenis van de mensheid werd Daan in 2018 vertrouwd met een welverdiende Filmfonds Wildcard: een financiële investering voor een volgende film. Hij wilde opnieuw iets maken wat gegrond is in de realiteit. En nu hoor ik je denken: het ging toch over een sprookjeswereld? Maar in het werk van Daan is altijd een serieuze noot te vinden.
Meerdere ideeën passeerden de revue: de zeven zonden, mentale gezondheid en relatieproblemen. Maar Daan begint het liefst met een visuele voorstelling in plaats van inhoud: “ik ga af op een initieel beeld en daar koppel ik een concept aan. Vervolgens gaan die hand in hand samen.” Best een gedurfde aanpak, als je weet hoelang het kan duren om een scène te animeren.
Het begon allemaal met het idee van een bloem waarin twee kabouters theedrinken en bruut verstoord worden door een windvlaag. “Het concept van twee kleine wezens die ineens hun fijne kleine leven moeten opgeven sprak me aan.” Er werd veel geschetst, veel geschreven, en vooral veel getwijfeld: een klassiek makers proces als je ’t mij vraagt. Dan heb je dus een goede producent nodig die tegen je zegt: misschien moet je gewoon beginnen. Tijdens de eerste animaties kwam Daan erachter dat hij toch een leidraad nodig had en zo kwam zijn storyboard tot stand.
In Vivarium duik je in een wereld die je zal doen denken aan een 1940 Disneyfilm: kleurrijk en bombastisch. En de titel verklapt ’t al een beetje: Daan creëert het liefst een afgesloten wereld waarbinnen alles gebeurt, een ecosysteem dat zichzelf in gang houdt. De wereld van Vivarium is een allegorie voor de eerste wereld, waarin we vanuit onze ivoren toren geen weet hebben van wat we eigenlijk allemaal aanrichten.
Zo begint het binnen Daans vredige kabouterwereld ineens te regenen alsof er geen morgen is. Als klimaatvluchtelingen worden de kabouters gedwongen hun thuis te verlaten. Hierbij volgt de kijker het avontuur van twee moedige kabouters die erachter proberen te komen waar deze regen vandaan komt, en hoe ze het kunnen stoppen. Hierdoor word je als kijker gedwongen om ook kritisch naar jezelf te kijken: “we zouden allemaal onze ogen meer moeten openen.”
Een sprookje met een duistere realiteit dus: iets waar ik altijd wel voor te porren ben. En Daan zelf ook: “ik hou van die klassieke Adult Swim video’s, die vaak een grof randje bevatten. Komedies die vervallen tot tragedie, om vervolgens weer als komedie te eindigen.” Vivarium volgt zo’n zelfde cyclische formule. “Het mooie aan het medium van animatie is ook dat je daar de grimmige kant op kan gaan, zelfs met karakters die opzichzelfstaand heel fantasierijk en kinderlijk overkomen. Je kunt op die manier het publiek shockeren doordat de karakters door het verhaal heen een andere gedachte creëren.”
Alle personages in de film zijn humanoïde: ze hebben de lichaamsstructuur van een mens. Maar toch zijn ze vrij absurd om naar te kijken. Neem bijvoorbeeld de kabouters die instrumenten bespelen die vastzitten aan hun eigen lichaam. Elk instrument wat je ziet kun je trouwens ook horen in de score. Maar anders dan in de meeste films is de muziek in Vivarium leidend voor het verhaal. Zo maken de personages bijvoorbeeld zelf geen geluid. Best handig als je je film internationaal uit wil brengen: bij gebrek aan dialoog blijft niets lost in translation. “Alles moet uit de instrumenten komen. Op het moment dat de eerste regendruppel hun wereld bereikt slaan de muzikale karakters een valse noot uit. Daarin zit een soort sound effect verstopt.”
Samen met Nozem Audio heeft Daan een prachtige illusie gecreëerd van een groots orkest. “We hadden wel budget, maar ook weer niet zóveel.” Een geheel ensemble laten spelen was hierdoor niet mogelijk, maar individuele muzikanten los van elkaar opnemen en later digitaal samenplakken wel. “Door die mix is het geloofwaardig dat je naar een echt orkest luistert.” Verder heeft Daan gewerkt met een klein team. Deze film was voor hem de uitgelezen kans om uit te proberen welke werkwijze voor hem werkt. Hij heeft zelf alle schetsen zelf gemaakt, het storyboard en de animatie. De achtergronden zijn geschilderd door Stein Louisse en tevens een beetje door AI. Dit omdat hij graag echte verfstructuren in de animatie wilde verwerken. “Zoiets geeft een nostalgisch effect. Ik wil een stukje menselijkheid zien, een stukje maker. Ik hou niet per se van een heel gepolijst beeld.”
Over elk detail is nagedacht, waardoor de film zelfs nog boeit na een aantal keer kijken. Ineens zag ik dat de bloem waar de kabouters uit ‘geboren worden’ lijkt op eierstokken, en volgens Daan zijn de hoedjes die ze dragen net navels. Voor de oplettende kijker zijn er nog meer easter eggs te vinden. Zo zijn er kabouters te zien op de pilaren van het kasteel. Als je het einde van de film al hebt gezien, weet je dat dit een vrij ongezellige voorbode is…
De real time reacties hierop zal hij meemaken tijdens het Kaboom Animation Festival. “In de kroeg heb ik mensen wel wat schetsen laten zien en soms zegt iemand dat ze benieuwd zijn naar de film of dat ze m’n werk tof vinden. En dan denk ik: voor mijn gevoel besta ik niet eens in de wereld van iemand anders.” Dat is dan misschien ook weer het kleine nadeel aan het maken van animatie, je zit toch snel in je eigen zone voor je computer te tekenen.
Maar niet zonder positieve uitkomst, want Vivarium is 6 april te bewonderen in Slachtstraat Cinema en 13 april in Eye. Ga genieten van deze kleine wezens op groot scherm en laat je meeslepen door een knallende muziekscore. Kijk voor tickets en informatie over de filmtijden op kaboomfestival.nl.
